Historie Gemengd Koor Epen.

Het gemengd koor Epen is in feite de voortzetting van het St. Gregoriuskoor dat in 1883 in Epen werd opgericht. Ofschoon zeker aantoonbaar is dat er ook voor 1883 een zangkoor bestond, is het jaar 1883 als oprichtingsjaar te beschouwen, aangezien er toen voor het eerst sprake was van een gestructureerde vereniging met een bestuur en een reglement. In het geval van het koor van Epen doet zich daarbij de uitzonderlijke situatie voor, dat een en ander door puur toeval voor het nageslacht bewaard is gebleven. Het was in de 40-er jaren van de 20^e eeuw dat ‘tante’ Marieke Groneschild bij toeval een oud geschrift van de vuurstapel wist te redden, toen de familie Clairfays opruiming hield. Later bleek dit geschrift de eerste authentiek geschreven reglementen van het zangkoor te bevatten en die in 1980 aan de toenmalige secretaris Hub Blezer van het Gemengd Koor werden overhandigd.

Uit het reglement een aantal markante punten:

1. Het doel van de vereniging is: de bevordering van de gewijde en liturgische muziek, volgens de geest der kerk en met de stipte inachtneming der kerkelijke wetten.

2. President is de pastoor, directeur is Gabriel Lowis, secretaris is Jos Frijns en Penningmeester Frans Lausberg.

3. De contributie is vrijblijvend, maar minstens ƒ 0,50 per jaar.

4. Bij afwezigheid op een repetitie of vergadering is men verplicht een boete van ƒ 0,05 te betalen, komt men te laat dan kost dat ƒ 0,15.

De vereniging is officieel opgericht tijdens een openbare vergadering op 25 januari 1883, in aanwezigheid van H.H. Geestelijke van Slenaken, Teuven, Sippenaeken en Mheer. Op 30 januari 1883 wordt het huishoudelijk reglement door het hoofdbestuur van de Nederlandse St. Gregorius-vereniging goedgekeurd!

Ons zangkoor had toen als naam: ‘St. Gregoriusvereniging afdeling Epen’.

De werkende leden waren in 1883: Gabriel Lowis (directeur), Jos Frijns (Secretaris), Frans Lausberg (Penningmeester), Hubert Brauers (vice-president), Hendrik Mohr, Gregoire Lowis, Willem Vluggen, Peter Jos Frijns, Laurent Janssens en J. Deckers.

1883: Een kort verslag van de dag rond het officiële oprichtingsgebeuren vermeldt interessante muzikale activiteiten. Zo werd er op die dag ‘s morgens een zes-stemmige mis van Pallestrina gezongen. In de middag werden de volgende composities ten gehore gebracht: ‘Cantate’ van Hans Leo Hassler, ‘Magnificat’ van Mangou, ‘Oninas de Saba’ van G.F. Handel, ‘Exultatus’ van Casali en ‘Alma en Benedictus’ van Palestrina.

Gabriel Lowis, de directeur van het koor en tevens hoofd der school, is sinds dertig jaar een verdienstelijk beoefenaar der muziek en dit heeft tot resultaat dat de schoolkinderen tweemaal in de week zangles krijgen. Hij maakt daarbij voor het eerst gebruik van een werkwijze door in plaats van noten cijfers te gebruiken. Volgens Gabriel Lowis is dit veel makkelijker voor de kinderen en hij ondervindt dan ook zeer veel navolging bij collega-onderwijzers. Op deze wijze kweekt hij nieuwe aanwas voor het koor. Er wordt een kinderkoor gevormd, dat het mannenkoor zal versterken.

Een demonstratie voor deze, voor die tijd zeer moderne, leermethode trok zelfs belangstellenden uit Maastricht en dat was toch wel veelzeggend in een tijd dat het wiel nauwelijks was uitgevonden.

1886: In de meimaand hebben de kleine zangers voor het eerst iedere week tweemaal gedurende het lof Marialiedjes gezongen.

1887: Het kerkbestuur verleende een toelage van ƒ 10,- per jaar aan directeur Gabriel Lowis, maar deze wijst de toelage af!

1888 – 1952: Deze jaren is er geen leesbaar verslag gemaakt, omdat de belangrijkste posities werden ingenomen door de pastoor als voorzitter en directeur. Voor het bestuur was er weinig te doen.

Speciale vermelding uit de historie verdient de wijze waarop vóór 1920 muziek werd vergaard. De heren Lowis, Lausberg, Frijns en Schins gingen te voet naar Aken naar de muziekzaak ‘Hohgrebe’ in de Gröβkölnstraβe. Aldaar zongen zij een vierstemmige mis van het blad af. De partituur werd vervolgens ‘op zicht’ meegenomen naar Epen, om ze aldaar nog eens door te zingen en vervolgens schreef de heer Lowis dan de partituur over, zodat men ze niet hoefde te kopen, want ook toen stonden de verenigingen er niet rooskleuriger voor dan nu.

Of toch?

De afvaardiging die de muziek ging uitzoeken, was kundig. Zo is er een verhaal dat de eigenaar van een muziekwinkel die een moeilijke vierstemmige mis aanbood, deze gratis ter beschikking stelde, wanneer de Epense mannen deze ‘a prima vista’, ofwel ‘vom blad’ konden afzingen. Zij brachten de mis mee!!!

Zo vermeldt het financieel verslag uit 1884 het volgende: van de ereleden oversteeg alleen burgemeester Houtvast de gestelde minimumnorm van ƒ 0,50. Hij droeg in één keer ƒ 1,80 af, zijnde de bijdrage over 1883 en 1884.

De heer Gabriel Lowis is dirigent geweest tot circa 1915. De heer Frans Lausberg was tevens koster en organist. In huize Lausberg vonden ook de repetities plaats en wel ‘s zondags na de hoogmis. Extra repetities werden gehouden in huize Groneschild in de Kap. Houbenstraat, en wel door Hoebert Groneschild en door ‘nonk’ Thei Bessems, ’s zondags voor de Vesper. De heer Frans Lausberg is, na de heer Gabriel Lowis, tijdelijk dirigent geweest, maar heeft inmiddels ‘meester’ Mathieu Slenter ingewerkt die de directie van het koor heeft gevoerd van rond 1920 tot begin jaren 1940. Mathieu Ubaghs heeft de directie verzorgd van midden jaren 40 tot medio 1958. Hij werd opgevolgd door de heer Jaques Leenen uit Eys die het koor heeft gedirigeerd tot 1964.

Aan een kerkkoor is onverbrekelijk de functie van organist verbonden. In deze reeks zien wij achtereenvolgens: Frans Lausberg, die werd opgevolgd door zijn zwager Clairfays. Na diens overlijden in 1942 kwam Peter Wroniak uit Heerlen. Vervolgens zien wij de namen van o.a. Jan Bindels,

J. Pleijers en Jo Knubben.

1952: Op voorstel van de heer Jo Knubben wordt er opnieuw een bestuur gekozen, dat er als volgt uitziet: Jef Brauers (vise-voorzitter), André Pelsser (secretaris) en Jules Pinckaers (penningmeester). De voorzitter was, zoals toen gebruikelijk, de pastoor van de parochie.

Tevens werd een voorstel van Jo Knubben aangenomen dat er een dameskoor gevormd zou worden. Tot 1953 was de kerkzang in Epen uitsluitend een aangelegenheid voor mannen. De kentering kwam tot stand door organist Jo Knubben die vierstemmige missen begon in te studeren, waardoor dames tot het koor werden toegelaten. Het duurde overigens nog jaren voordat er ook een bestuurszetel was weggelegd voor het ‘zwakke’ geslacht.

Een voorstel daartoe werd in begin 1960 nog met grote meerderheid verworpen.

1955: Guillaume Franssen wordt een vergoeding aangeboden van ƒ 25,- per jaar, omdat hij tot taak had dagelijks het Gregoriaans te verzorgen. Guillaume neemt dit niet aan, omdat hij van mening was dat hij het Gregoriaans zong God ter ere.

1962: De damesleden zijn ontstemd over het feit dat zij niet een hele vergadering mogen bijwonen. De voorzitter herhaalde nog maar eens, wat ook op de aankondigingen stond, dat volgens bisschoppelijk voorschrift, dames geen lid kunnen zijn van een kerkelijk zangkoor. Uit een en ander volgde enige discussie die nogal eens heftig dreigde te worden.

1964: In dit jaar wordt Jef Brauers, naast de functie van voorzitter, ook dirigent van het koor.

De functie van dirigent zal hij tot 1973 blijven vervullen.

1972: In dit jaar wordt een ‘gelegenheidskoor’ van 60 zangers en zangeressen gevormd bij de opening van de gerestaureerde kerk. Voor die gelegenheid wordt het koor tijdelijk gedirigeerd door de bekende musicus/componist Jean Lambrechts, die muzikale relaties onderhield met het toen bekende ‘Kinderkoor Epen’, onder leiding van dirigent Joost Meijer.

Er wordt maanden ijverig geoefend aan de ‘Orgelmesse van Joseph Haydn’ op de grote dag in juli 1972 liet Jean Lambrechts de eer aan de heer Jef Brauers, die de uitvoering tot een groot succes maakte. Het gelegenheidskoor wordt nu een echt ‘Gemengd Koor’.

1973: Tijdens een speciale ledenvergadering op 1 november wordt de heer Joost Meijer tot nieuwe dirigent gekozen. Hij brengt ruim 10 jaar ervaring mee als dirigent van het in die tijd zeer bekende en populaire ‘Kinderkoor Epen’. In dat jaar komt de begeleiding van het koor in handen van de vakbekwame organist Rob van Wilgenburg, die er niet van zou schrikken als het notenbeeld overdadig “wordt versierd door ‘vlaggetjes’.”

Tevens wordt er een nieuw bestuur gekozen en wel als volgt: Pastoor Rulkens (voorzitter), Jef Brauers (vise-voorzitter), Hub Blezer (secretaris), Truus America-Bogers (penningmeester), Wiel Keijenberg, Maria Loomans-Nix, Cecile van Wilgenburg-Groneschild. Door de jaren heen zal het bestuur vaker van samenstelling veranderen hetgeen in een democratische gemeenschap heel normaal is.

1974: Het koor verandert van naam, het heet nu ‘Gemengd Koor Epen’, dit i.v.m. subsidieverordeningen. Het bestuur geeft opdracht aan een reclamebureau om een nieuw logo voor het koor te ontwerpen. Gekozen wordt voor een zingende nachtegaal op een notenbalk met een groene achtergrond.

De dames worden nu ook volwaardig lid. Na vertrek van pastoor Rulkens ziet de nieuwe pastoor Jan Edixhoven, rechtens zijn functie, af van het voorzitterschap en wordt Jef Brauers met algemene stemmen de nieuwe voorzitter. De heer L. Hoppermanns wordt bereid gevonden om het beheer over het muziekarchief op zich te nemen.

1977: Het Gemengd Koor Epen treedt toe tot de Nederlandse Bond van Katholieke Zang- en Oratorium Verenigingen. Bij de jaarvergaderingen wordt tijdens de bestuursverkiezing de benoeming van L. Hoppermanns als bestuurslid/archivaris, het bestuur compleet.

In het weekend van 12, 13 en 14 november maakt het koor per touringcars een driedaagse concertreis naar Londen in Engeland. De overtocht van het Kanaal van Oostende naar Dover wordt in de avond en nacht in een stormachtige (windkracht 9) elf uren durende bootreis gemaakt. Deze concertreis is in het koor nog jaren het gesprek van de dag geweest. Secretaris Hub Blezer heeft op zijn bekende humoristische wijze, voor de jaarvergadering, een gedetailleerd verslag van deze geslaagde concertreis gemaakt.

Bijzonder zijn de namen van de volgende ‘stille krachten’ te noemen, o.a. Etienne Franssen (tweede dirigent/repetitor heren), Corry v. Wersch-V. Beurden en Cecile van Wilgenburg-Groneschild (repetitor dames). Later zal Corry in het bestuur de functies van secretaris en voorzitter op zich nemen.

Dirigent Joost Meijer heeft een voorkeur voor geestelijke koormuziek uit Oost-Europese landen, waardoor het bestaande muziekarchief steeds verder wordt uitgebreid, omdat hij met regelmaat weer nieuwe koorwerken en vierstemmige missen meebrengt, instudeert en uitvoert.

Het huidige muziekarchief is al uitgegroeid tot zo’n 600 koorwerken. Ondanks de naamsverandering in ‘Gemengd Koor Epen’ is het geestelijk repertoire het hoofddoel voor het koor gebleven. Joost Meijer onderhield sinds 1975 contacten met o.a. de Oost-Duitse componist Tilo Medek, met Prof. Johan Hogenschurtz uit Keulen, met de eminente professor Stefan Stuligrosz uit het Poolse Pozman, met prof. Olga Stupneva van het koor ‘Solisten van de Philharmonie’ van Sint Petersburg Rusland en met meerdere vooraanstaande musici uit Oost-Europa en zelfs tot in Amerika toe.

1982: Op donderdag 2 september concerteerden in de kerk van Epen de ‘Regensburger Domspatzen’ uit Duitsland o.l.v. mgr. Georg Ratsinger, broer van de latere paus Benedictus XVI.

1983: Op 1 mei voert het koor in het kader van het 100-jarig jubileum samen met de ‘Nachtigalen van Poznan’ met symphonie-orkest en solisten o.l.v. prof. Stefan Stuligrosz, de ‘Messias’ van Händel uit in de kerk van Epen.

Op zaterdag 25 november viert het Gemengd Koor Epen op grootse en uitbundige wijze het 100-jarig bestaansjubileum met een feestmis. Het koor luistert zelf de Hoogmis op met de uitvoering van de ‘Messe in G dur’ van Frans Schubert met als solisten Wilma Verbeet (sopraan), Alfons Zilverstand (tenor) en Laurens Hoppermans (tenor). Tevens wordt Jules Pinckaers gehuldigd met zijn 40-jarig koorjubileum. De festiviteiten vinden plaats in de speciaal ingerichte accommodatie van fam. v.d. Linden in de Julianastraat.

In de loop der jaren gaven talrijke topkoren en ensembles uit Europa en de V.S. concerten in Epen zoals o.a.: het kinderkoor en muziekensemble ‘Mzioeri’ uit Tiblisi Georgië, ‘Blue Lake Fine Arts International Band’, meisjeskoor uit Twin Lake Michigan V.S., het Gemengd Koor ‘Echo’ uit Lublin Polen, het kamerkoor van de muziek-academie ‘Motet et Madrigal’ uit Polen, het ‘Tölser Knabenkoor’ en ‘Regensburger Domspatzen’ uit Duitsland, het ‘American Waterways Wind-Orchestra’ uit Pittsburg Pennsylvenia V.S., het ‘Alexandre Newskikoor’ uit Sofia Bulgarije, het meisjeskoor ‘Puellae Pragensis’ uit Praag Tsjechoslowakije, het radio en tv-koor uit Boekarest Roemenië, het meisjeskoor ‘Choral Liepaitas’ uit Vilnius Litouwen, de koren van de koorschool ‘Sweschnikov-Academie’ uit Moskou, de solisten ‘Kamerkoor Philharmonie’ uit St. Petersburg Rusland, Gemengd Koor v.d. ‘Adam Mickiewicz’ universiteit uit Poznan Polen en diverse koren uit Oekraïne, België, Hongarije, Spanje, Engeland en ons eigen land.

1983-1988: In deze periode is het Gemengd Koor Epen wegens bedrijfsveranderingen in Café-hotel Peerboom, na vele jaren aanwezigheid genoodzaakt op zoek te gaan naar een ander repetitielokaal. Ons bestuurs- en koorlid, tevens eigenaar van hotel Eureka, Wiel Keijenberg is bereid om ons een van zijn zalen ter beschikking te stellen als repetitielokaal. Het koor is zeer ingenomen met deze geste en neemt dit aanbod dankbaar aan.

1984: In dit jaar vindt er een bestuurswisseling plaats: Truus America-Bogers (penningmeester) en bestuurslid Maria Loomans-Nix geven te kennen dat zij als actief lid het koor zullen verlaten. Teven stelt secretaris Hub Blezer zich niet meer herkiesbaar als bestuurslid. Hij blijft wel actief als koorlid. Addy Creusen-Jacobs wordt unaniem als nieuwe secretaris/bestuurslid gekozen. Het bestuur ziet er nu als volgt uit: Jef Brauers (voorzitter), Addy Creusen-Jacobs (secretaris), Laurens Hoppermans (penningmeester/archivaris), Alfons Zilverstand (2^e penningmeester), Cecile v. Wilgenburg-Groneschild en Wiel Keijenberg.

1989: I.v.m. de restauratie van de St. Pauluskerk worden de kerkelijke diensten van juni 1989 t/m april 1990 opgeluisterd in het patronaatsgebouw aan de Wilhelminastraat.

1992: Het bestuur verandert weer van samenstelling als volgt: Addy Creusen-Jacobs (voorzitster), Corry v. Wersch- v. Beurden (secretaris), Alfons Zilverstand (penningmeester), Cecile v. Wilgenburg-Groneschild en Jean Kleijnen. Jef Brauers wordt benoemd als ere-voorzitter en het muziekarchief wordt beheerd alleen door Laurens Hoppermanns, want Alfons Zilverstand wordt nu de nieuwe penningmeester.

1994: Organist /begeleider Rob v. Wilgenburg verlaat het koor wegens een aanbieding elders. Zijn opvolger is Rob Peters uit Valkenburg, afgestudeerd aan ’t Maastrichts Conservatorium voor piano en compositie. In Tilburg slaagt hij later voor het hoofdvak orgel.

2003: Op de jaarvergadering van 2003 geeft voorzitster Addy Creusen-Jacobs te kennen, dat zij wegens te drukke werkzaamheden tijdelijk de bestuursfunctie zal moeten opgeven. Met algemene instemming van de leden neemt Corry v. Wersch- v. Beurden tijdelijk de dubbelfunctie van voorzitter/secretaris op zich.

2005: Wegens het overlijden van voorzitter/secretaris Corry v. Wersch- v. Beurden verandert het bestuur weer van samenstelling en wel als volgt: Addy Creusen-Jacobs (voorzitster), Marijke Bos-Schins (secretaris, bestuurslid sinds 1995), Alfons Zilverstand (penningmeester), Jean Kleijnen en Jan van Velsen. De zorg over het muziekarchief blijft in handen van Laurens Hoppermanns.

2006: Het Gemengd Koor Epen heeft nu een ledenaantal van 37 leden en 1 erelid. De koorbezetting is als volgt: dirigent, organist, 12 sopranen, 13 alten, 6 tenoren en 6 bassen.

2007: Op het feest van Driekoningen organiseert het Gemengd Koor samen met harmonie Inter Nos een Driekoningenconcert. Na optreden van Harmonie en Gemengd Koor wordt de première van de, door Rob Peters gecomponeerde, Kerstcantate ‘Puer natus est’ in 5 delen, met begeleiding van houtblazers uitgevoerd.

Het koor maakt een dagtocht naar het pittoreske stadje Durbuy en het schitterend gelegen Château de Modave boven de vallei van Hoyou in België.

Het bestuur verandert weer van samenstelling; doordat penningmeester Alfons Zilverstand te kennen geeft zijn bestuursfunctie en het penningmeesterschap op te geven, wordt het bestuurslid Jan van Velzen gekozen als de nieuwe penningmeester/bestuurslid.

2008: Het ledenaantal van het Gemengd Koor Epen is 35 leden en 1 erelid. De koorbezetting is: dirigent, organist, 12 sopranen, 12 alten, 5 tenoren en 6 bassen.

Heden: Inmiddels is de bestuurssamenstelling weer veranderd en worden er naast de kerkelijke muziek steeds meer wereldlijke liederen gezongen. Zo wordt er nu ieder jaar naast diverse missen een koffieconcert, een concert met de harmonie en/of een kerstconcert gezongen. Hiernaast is er geen organist lid van het koor, maar wordt deze extern geworven.

Samenwerking in de loop der jaren met solisten:

- Cecile van Wilgenburg-Groneschild (koorlid)

- Finy Pinckaers (koorlid)

- Wilma Verbeet

- José Kalthof

- Ria Janssen

- Antoinette Kouwenberg

- Irene Meeuwis

- Anja-Vinken

- Vera Lansink

- Wendy Kokkelkoren

- Lilith Sarian

- Irene Lam

- Suzanne Erens

- Dyanne Sleijpen

- Frank van Aken

- Alfons Zilverstand (ex-koorlid)

- Laurens Hoppermans (overleden)

- Hedwig Volkers

- Tonny Suylen

- Irene Heuvelmans

- Leone Renda

- Frans Kokkelmans

- Octave Hardy

- Ton Tissen

- John Bröcheler

- Bert Schellings

- Anco de Vries

- Harry Peters

- Theo Sullot

- Michelle Courtens

Concertreizen:

Sinds het aantreden in 1973 van dirigent Joost Meijer heeft het Gemengd Koor Epen een hoger muzikaal peil bereikt waardoor het koor zich een grotere bekendheid heeft verworven, getuige de vele concertreizen en optredens elders:

· 1973: Deelname aan het zangconcours ‘Pleijade’ te Nijmegen (1^e prijs afd. 356 punten).

· 1976: Concertreis naar Keulen Duitsland met opluisteren hoogmis in kerk Köln-Deutz.

· 1977: 3-daagse concertreis naar Londen in Engeland. Opluisteren hoogmis in de St. Alfonsus kloosterkerk in Londen Claphem-South.

· 1983: Concertreis en optreden in St. Baafs-Kathedraal Gent en stadhuis te Antwerpen, België.

· 1985: Concertreis en optreden in de St. Michiels-Kathedraal te Brussel, België.

Radio-opname van KRO-programma ‘Zin in muziek’ van kerstrepertoire.

· 1987: Deelname aan intern zangconcours te Heythuyzen (1^e prijs superieure afd. 326 punten).

· 1988: Concertreis naar Remagen Duitsland met optreden in Sankt Petrus & Paulus Kirche.

· 1989: 2-daagse concertreis naar Rouen in Frankrijk met optreden in de Basiliek van de Notre Dame d’Ecouis van de Nederlandse abbé Alein Jaques.

· 1994: Concertreis naar Keulen Duitsland met optreden in Sankt Georg-Kirche.

Radio-opname door Ed Gerets van Omroep Limburg.

· 1995: Radio-opname Omroep Limburg door Ed Gerets.

· 1997: Concertreis naar Leiden Nederland met optreden in Hooglandse-kerk.

· 1999: Concertreis naar Lokeren België met optreden in St. Jozeph-kerk.

· 2000: Concertreis naar Nijmegen Nederland met optreden in H. Jozeph-kerk.

· 2002: Concertreis naar Aubange België met optreden in ‘Notre Dame du Rosaire’ kerk.

Opname voor de productie van een verzamel-CD van het Gemengd Koor Epen.

· 2005: Concertreis naar Utrecht Nederland met optreden in Basiliek-kerk van IJsselstein.